Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, benzer bir gelişim düzeyindeki bireylerde gözlenene kıyasla daha sık ve şiddetli seyreden kalıcı ve sürekli bir dikkatsizlik ve/veya hiperaktivite ile tanımlanan tıbbi bir hastalıktır.
DEHB oluşumunda genetik, çevresel, biyolojik faktörler (kurşun-sigara ve alkol gibi zehirli maddelere maruz kalma) rol oynamaktadır. DEHB oluşu¬munda genetiğin rolü % 80-90 dolaylarındadır. Sanıldığının aksine anne-baba- nın çocuğuna hatalı davranması gibi nedenlerle DEHB oluşmaz; anne-baba- mn hatalı tutumları DEHB belirtilerinde artışa veya DEHB'ye başka psikiyatrik sorunlann eklenmesine yol açabilir. Kişiye aktarılan genetik miras onun ileride DEHB olup olmayacağı konusunda en önemli belirleyicidir. Ancak annenin gebelikte sigara, kurşun gibi bazı zehirli maddelere maruz kalması DEHB'nin ortaya çıkmasında önemli bir etkendir.
DEHB olan kişilerin dikkati toparlama, sakin durma ve dürtülerini kontrol etme zorluklan vardır. Çok çabuk sıkılabilirler, sürekli olarak huzursuz ve öfkeli halleri vardır. Okul, ev ve arkadaş ortamında bu sürekli yıkıcı davranışlar her tür aktiviteye katılmalarını engeller. Bu belirtiler sonucunda, DEHB olan çocuklar ve ergenler okulda istenilenleri tam yapamazlar ve normal ya da normalin üzerindeki zekalarına rağmen çoğunlukla başarısızdırlar. Ayrıca, DEHB olan kişilerin çoğunluğu arkadaş edinemez ve arkadaşlıklarını sürdüre¬mez; bu nedenle de kendilerini sıklıkla yalnız ve yanlış anlaşılmış hissederler.Çocukla dikkat kusuru özellikle eğitim hayatının başlamasıyla belirgin «fc hale gelir. Okul öncesi dönemde de her
şeyden çabuk sıkılan ve bıkan bu HB çocuklar, oyuncaklardan dahi sıkılıp kısa
MHJ bir süre sonra onları parçalamayı tercih
ederler. Okulun başlamasıyla birlikte 1 f öğrenmeye karşı ilgisizdirler. Ödev yapmayı sevmez, anne/baba ve öğretmenin zoruyla ödev yaparlar. Ödevleri yapmakta hayli zorlanırlar. Masanın başına oturamaz, otursalar dahi çeşitli bahaneler uydurarak (tuvalete gitme, su içme gibi) sık sık masa başından kalkarlar. Anne /babayı ders çalışırken sürekli yanlarında isterler. Üzerine aldıkları bir işi sürekli bitirmekte zorlanır, bir işi bitirmeden hemen diğerine geçerler. Kendileriyle konuşulduğunda sanki konuşanı dinlemiyormuş görüntüsü verirler. Bir komutu birkaç defa söyledikten sonra yerine getirirler.
DEHB BOZUKLUĞU OLAN ÇOCUKLARIN AİLELERİNE ÖNERİLER
Çocuğunuza yapmaması gereken davranışı söylemekten çok,yapması gereken davranışı söyleyin ve yapın. Nasıl davranması konusunda çocuğunuza model olun. Kendi başına güzelce giyinmek,kapıyı yavaş örtmek gibi küçük davranışları yaptığı zaman bile çocuğunuzu ödüllendirin. Övgüyle,güzel cümlelerle,gülümseyerek onları ödüllendirin. Ancak aşırıya kaçmayın. Bu çocuklar, gerçek övgüyle sahteövgüyü ayırabilecek özelliktedir. Sarılarak,dokunarak,okşayarak onu sevin. Birlikte oynadığınız bazı oyunları fiziksel temas gerektirenlerden seçebilirsiniz. Çocuğunuzu sadece iyi not aldığında değil, ödevini yapmaya gayret ettiğinde de ödüllendirin. Basit ve kısa talimatlar vermeye çalışın. Zor işler için aynı anda bir veya en fazla iki tane talimat verin.
DEHB 'li çocukları susturmak ya da sakinleştirmek için aileler tutamayacağı sözler verirler. Söz verecekseniz,mutlaka yapabileceğiniz şeyler için söz verin.
Çocuğunuza uygun zamanlarda evde yapabilecekleri işler konusunda sorumluluklar verin .Aşırı koruyucu tutum takınarak sorumluluk almasını engellemeyin.
Bir şeyleri paylaşmak için çocuklarınıza zaman ayırmaya gayret edin. Onlara ve onlarla birlikte eğlenceli hikayeler okuyun;soru sormaları,hikayeyi tartışmaları,hikayeyi anlatmaları için onlara cesaret verin.
Çocuğunuza talimat verirken,bunu bağırarak yapmayın. Bu durumda çocuğunuz talimatın anlamından çok ,sesinizin yüksekliğine odaklanacaktır.
Dikkatini yoğunlaştıracak oyunlar oynayın. Örneğin aile albümünüzü birlikte inceleyin ve hoşlandığı bir fotoğrafı ayırın. Bu fotoğrafa bir süre bakmasını sağlayın. Daha sonra bu fotoğrafı kapatıp, ona bu fotoğrafla ilgili sorular sorun.
Çocuğunuzun nelere ilgi duyduğunu araştırın. Onların bir listesini yapın. İlgi duyduğu konularla akademik konuları birleştirmeye çalışın.
Aile toplantıları düzenleyerek yakın akrabalarınızla evde ya da dışarıda toplanın. DEHB'li çocuklar tanıdıkları insanlar yanında daha az kaygı duyarlar. Doğru tanı konulması halinde DEHB semptomları tedavi ve kontrol edilebilir. DEHB'nin semptomlarının anlaşılması tedaviye yardımcı olacaktır.
Uygar SALMAN
Psikolog
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder